Veelgestelde vragen over de doorstroomtoets en de overgang van het primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs

Vanaf schooljaar 2023-2024 verandert de naam van de toets. De ‘eindtoets’ wordt dan ‘doorstroomtoets’. Met de nieuwe naam wordt duidelijk dat de leerling zich ook na het afnemen van de toets in groep 8 blijft ontwikkelen. Ook in het vervolgonderwijs kan een leerling nog wisselen van onderwijstype en zo de best passende plek vinden.

• Scholen melden zich vanaf 1 oktober tot 15 november aan voor een doorstroomtoets.
• Leerlingen ontvangen tussen 10 en 31 januari hun voorlopig schooladvies.
• Leerlingen maken de doorstroomtoets in de eerste of tweede volle week van februari. In 2024 nemen scholen de digitale doorstroomtoets af tussen 29 januari en 18 februari. De papieren doorstroomtoets wordt afgenomen op 6 en 7 februari. 
• Uiterlijk 15 maart ontvangen scholen de uitslag van de doorstroomtoets.
• Leerlingen en ouders ontvangen uiterlijk 24 maart van hun school het definitieve schooladvies.
• Tussen 25 maart en 31 maart melden leerlingen zich, met hun definitieve advies, aan op de middelbare school (vo).

De centrale aanmeldweek geldt alleen voor alle leerlingen die naar het voortgezet onderwijs (vo) gaan. Leerlingen die naar het voortgezet speciaal onderwijs (vso) gaan, kunnen zich met een voorlopig schooladvies  al eerder aanmelden bij het vso. 

Door invoering van de centrale aanmeldweek wordt de aanmeldperiode voor het vo korter. Er zijn minder werkdagen voor basisscholen (en organisaties die zich met de overgang naar het vo bezighouden) om alle ouders bij de aanmeldingen te ondersteunen. Dat geldt zeker voor schooljaren waarin Goede Vrijdag in deze aanmeldweek valt.

Basisscholen moeten ouders dan ook tijdig informeren over de aanmelding bij het vo. Zo kunnen ouders zich op tijd voorbereiden.

Het tijdpad bij de schooladvisering en de doorstroomtoets verandert om leerlingen meer gelijke kansen te bieden. Tot en met schooljaar 2022/2023 hebben leerlingen met een bijgesteld advies een kleinere kans om naar de vo-school te gaan die zij willen. Omdat zij zich later aanmelden dan andere leerlingen. Doordat alle leerlingen zich straks tegelijk aanmelden bij het vo, hebben zij dezelfde kans op een plek op de school die zij willen. 

Daarnaast wordt in het nieuwe tijdpad de periode tussen de afgifte van het voorlopig schooladvies en de afname van de doorstroomtoets korter. Dat zorgt ervoor dat de meting van de cognitieve taal- en rekenvaardigheden van de leerlingen niet nog veel kan veranderen, bijvoorbeeld door toetstraining.  Dat levert ook een bijdrage aan gelijke kansen voor elke leerling.

Voor het schooladvies kijken scholen bijvoorbeeld naar:

• observaties in de klas;
• sociaal-emotionele vaardigheden;
• praktijkgerichte vaardigheden;
• werkhouding en motivatie;
• resultaten van leerlingvolgsysteemtoetsen uit groep 7 en 8;
• resultaten op methodegebonden toetsen;
• resultaat van een capaciteiten- of intelligentieonderzoek;
• zorgdossier van de leerling;
• gesprekken met ouder(s) van de leerling.

De resultaten van verplichte en niet-verplichte toetsen zijn onderdelen van het voorlopige schooladvies, maar deze staan niet op zichzelf. De school heeft zicht op het complete beeld van de leerling.

Meer informatie over schooladvisering vindt u in de Handreiking schooladvisering. Daarin staan handvatten voor wanneer een schooladvies opnieuw moet worden bekeken, na een hogere uitslag van de toets.

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap publiceert op 1 oktober 2023 de toegelaten doorstroomtoetsen. Vanaf die datum staat het overzicht van de toetsen op Rijksoverheid.nl . Een school kan zich tot 15 november 2023 aanmelden bij een toegelaten doorstroomtoets.

Scholen zijn verplicht om de ontwikkeling van hun leerlingen te volgen. En om in groep 8 een eindtoets (vanaf 2023/2024: doorstroomtoets) af te nemen. Scholen hebben zelf veel vrijheid om te bepalen hoe ze de ontwikkeling van hun leerlingen volgen. En hoe vaak ze daarbij toetsen inzetten. In de wet is namelijk niet vastgelegd hoeveel LVS-toetsen een school moet afnemen.

De leerlingvolgsysteemtoetsen (LVS-toetsen) en de eindtoets zijn hulpmiddelen. De school kan de LVS-toetsen gebruiken om te bepalen waar een leerling nog ondersteuning nodig heeft. Uit de LVS-toetsen ontstaat langzaamaan een beeld van de ontwikkeling van de leerling. De school kan dit meenemen als een van de gegevens waarop zij het schooladvies baseren.

De doorstroomtoets is een hulpmiddel  bij het schooladvies. Zo kan de school kijken wat voor een leerling de beste plek is in het vervolgonderwijs.

De toetsadviescategorieën (van pro/vmbo bb tot vwo) worden vastgesteld aan de hand van doorstroomonderzoek. Doorstroomonderzoek bekijkt op welk niveau eerdere leerlingen met een bepaalde score op de eindtoets in leerjaar 3 van het voortgezet onderwijs volgen. Bijvoorbeeld: wanneer krijgt een leerling een havo/vwo-toetsadvies en wanneer een vwo-advies?

De percentages leerlingen die een bepaald toetsadvies krijgen staan niet van te voren vast. Nu niet, en met ingang van de nieuwe wet ook niet.

Sommige leerkrachten denken dat zij hun leerlingen minder goed kunnen motiveren tot leren nadat zij de doorstroomtoets hebben gemaakt. Daarmee zou de onderwijstijd minder intensief zijn. Wetenschappers geven aan dat kindgesprekken belangrijk zijn bij het motiveren van leerlingen. Met kindgesprekken kunnen leerkrachten de leerlingen meer betrekken bij hun eigen leerproces. Kindgesprekken helpen bij:

• het ontwikkelen van intrinsieke motivatie; 
• het identificeren van onderwijsbehoeften; 
• en het versterken van de pedagogische relatie. 

Zo is het ook na de doorstroomtoets mogelijk om leerlingen gemotiveerd te houden. Kindgesprekken in groep 8 kunnen ook goed gekoppeld worden aan de voorbereiding op het voortgezet onderwijs.

Meer informatie en ideeën voor in de klas staan in de handreiking schooladvisering.

Ja, de toelatingsbeslissing van een school mag ook negatief uitvallen.

Leerlingen melden zich in de centrale aanmeldweek aan bij het vo. Soms worden leerlingen geweigerd. Bijvoorbeeld omdat de school hen niet kan bieden wat zij nodig hebben. Deze leerlingen kunnen na de centrale aanmeldweek alsnog op een school geplaatst worden. Scholen hebben daarbij zorgplicht voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte. Een school mag deze leerlingen pas weigeren als een andere school is gevonden.

Op dit punt verandert de wet niet. Leerlingen kunnen ook digitaal aangemeld worden. De aanmelding kan niet mondeling gebeuren. 

Nee, er zijn geen  percentages vastgesteld voor de toetsadviezen.  Er wordt niet vooraf bepaald hoeveel leerlingen per jaar een vmbo-, havo- of vwo-advies uit de doorstroomtoets krijgen.

De school kijkt bij iedere leerling naar de individuele prestaties op de eindtoets. En niet naar de prestaties in vergelijking tot klasgenoten. Het maakt voor een leerling dus niet uit hoe klasgenoten het doen op de toets. Want dat heeft geen invloed op het toetsadvies van een leerling.

De doorstroomtoets is bedoeld als hulpmiddel bij het schooladvies. De toets meet op objectieve, betrouwbare manier de vaardigheid van taal en rekenen (en gebruikt hiervoor het referentiekader taal en rekenen als uitgangspunt). En de school gebruikt de uitkomst van de toets om tot het best passende schooladvies voor een leerling te komen.

De school heeft een volledig beeld van een leerling. Met de doorstroomtoets doet de school een laatste check: kan een leerling misschien nog meer aan? Zo zorgt de doorstroomtoets ervoor dat alle leerlingen de kans krijgen te laten zien, wat ze kunnen. En dat (onbedoelde) verwachtingen en vooroordelen van de school geen invloed hebben op het schooladvies.

De inspectie gebruikt de resultaten van scholen op de doorstroomtoets in haar toezicht. Zo houden we bij welke scholen mogelijk ondersteuning kunnen gebruiken. De inspectie kijkt daarnaast ook naar andere zaken.

De uitkomst van de doorstroomtoets kan van invloed zijn op het schooladvies. Is de uitkomst van de doorstroomtoets lager dan het schooladvies, dan verandert het schooladvies van de school niet. Als uit de doorstroomtoets een hogere score komt dan verwacht, dan stelt de school het schooladvies bij.

De school kan nog van een bijstelling afzien. De school moet dan goed motiveren waarom zo’n bijstelling niet in het belang van de leerling is. Door van bijstellen de norm te maken, vergroten we de kans dat alle leerlingen evenveel profiteren van het toetsadvies.

In de afgelopen jaren stelden scholen bij ongeveer 1 op de 10 leerlingen die een eindtoets maakten het schooladvies bij. Dat zijn ongeveer 17.500 leerlingen per jaar.